جوز هندی

توضیحات

نام علمی: Myristica fragrans Houtt

نام فرانسوی درخت: Muscadier

نام فرانسوی میوه: Muscade

نام انگلیسی درخت: Nutmeg tree

نام انگلیسی میوه: Nutmeg

نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، جوز هندی، جوزبویا، جوزا، جوز الطیب و جوزبوا نامیده می‌شود.

تیره گیاه: میریستیکاسه Myristicaceae

نوع گیاه: درخت

مشخصات ظاهری: درختی است دوپایه به ارتفاع حدود ۸ متر، گاهی موارد بیشتر، با برگ‌هایی همیشه‌سبز و ناخزان، متناوب، کامل، موجدار، بیضی‌شکل، نوک‌تیز و چرمی، سطح فوقانی پهنک برگ‌ها سبز تیره و سطح تحتانی برگ‌ها سبز مایل به سفید می‌باشد. در طول شاخه‌ها، گل‌دهنده، گل‌های آن نر و ماده و دارای پوششی ضخیم، گوشت‌دار و منقسم به سه تقسیم بیضوی و نوک‌تیز می‌باشند. پس از هر آمیزشِ گل‌های نر و ماده، میوه‌ای گوشت‌دار به ابعاد هلو و زردرنگ به وجود می‌آید که پس از رسیدن، شکافته شده و دانه‌ای درخشان و قهوه‌ای‌رنگ مایل به صورتی که در یک پوشش گوشت‌دار و قرمزرنگ است آشکار می‌شود. در ضمن جدار نازک خشابی توری خارجی هسته که در اصطلاح طب سنتی بسباسه گفته می‌شود نیز خواص دارویی دارد که در فهرست درباره آن (بسباسه) توضیح داده شده است.

طبیعت: طبق نظر حکمای طب سنتی، طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی: اغلب در مناطق حاره‌ی پرباران هر دو نیم‌کره انتشار دارد و بومی جزایر هند شرقی می‌باشد. در ضمن در سایر مناطق گرمسیری و مرطوب بعضی از کشورها خصوصاً اندونزی و جزایر آنتیل می‌روید.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در آن: اسانس روغنی فرّار (شامل ماده‌ای سمّی به نام میریستی سین، اوژنول، ایزواوژنول، پی‌نن، دی پنتن، سافرول، کامفن و چند نوع الکل)، روغن چرب ثابت و ساپونین در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده: دانه (جوز هندی)

نحوه مصرف: به طور معمول جوز هندی را به صورت پودر شده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها، نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی: برطرف‌کننده رطوبت معده، تحلیل‌برنده گازهای معده، مقوی کبد، ضد یرقان، ضد آب آوردن بدن، برطرف‌کننده به سختی ادرار کردن، ضد تشنج، تقویت‌کننده معده، مسکن دردهای مفصلی، مفید برای نازائی، برطرف‌کننده زخم معده و روده، تقویت‌کننده قلب، کمک‌کننده به گردش خون، بازکننده گرفتگی عروق، معطرکننده، بادشکن، محرک، اشتهاآور، انرژی‌زا، تقویت‌کننده رحم، مقوی قوای جنسی در افراد سردمزاج و مفید برای دل به‌هم‌خوردگی می‌باشد. در استعمال خارجی نیز پودر شده آن به صورت ضماد، تسکین‌دهنده دردهای روماتیسمی است.

تذکر: زیاده‌روی در مصرف جوز هندی، ایجاد ناراحتی‌های ریوی، ورم پروستات، کم‌اشتهایی و بدخلقی می‌کند. استفاده از آن در دوران بارداری و شیردهی ممنوع و برای گرم‌مزاجان نیز مضر است. از نظر بعضی از حکمای طب سنتی، مصرف یک عدد جوز هندی ایجاد مسمومیت، سردرد، سرگیجه، خنده‌های احمقانه، تجسم مناظر تخیلی، تحریکات عصبی، ضعف و بی‌حالی، چرت زدن، کاهش دید چشم، فلج اعضا و در نهایت منجر به مرگ می‌شود.

منابع و مآخذ:

• گیاهان دارویی (دکتر زرگری، علی)
• معارف گیاهی (میرحیدر، حسین)
• شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران (دکتر مظفریان، ولی‌الله)
• مرجع کامل گیاهان دارویی و معطر (مهندس فرزاد، محمدعلی)
• شفا (دکتر رجحان، محمدصادق)
• خوردنی‌های شفابخش و مضرات آن‌ها (نعیمی، محمدحسن)
• از سیر تا پیاز (دکتر پورعبدالله، عبدالله)
• آلوئه‌ورا گیاه هزار درمان (مهندس موسوی، فخرالسادات / استکی، معصومه)
• اسرار گیاهان دارویی (حاجی شریفی، احمد)
• گیاهان معجزه‌گر (دکتر خوش‌بین، سهراب)
• سیاهدانه، دانه شفابخش (نویمایر، یوزف)
• اطلس مصور گیاهان دارویی (کیانی، کاظم)
• فرهنگ جامع کلینیکی گیاهان دارویی (دکتر اکبرزاده پاشا، حجت‌الله)
• گزیده گیاهان دارویی (دکتر صمصام شریعت، سید هادی)
• خواص طبیعی میوه‌ها و سبزیجات (دکتر آذر، ماهیار / دکتر اصلان‌آبادی، سعید / دکتر اصلان‌آبادی، ناصر / دکتر امام، مهدی / دکتر پادراد، سوزان / دکتر حسین‌پناه، رامین / دکتر ساداتیان، سید اصغر / خلاصی، مرجان / دکتر علویان، سید موید / دکتر فلسفی، حمیده / دکتر قاضی‌زاده، شیرین / دکتر لسان پزشکی، محبوب / دکتر هاشمی، سونیا)
• فرهنگ مصور گیاهان دارویی (رحیمی‌نیا، مصطفی)
• طب الصمصام (صانعی، صمصام)
• گیاهان دارویی شاخص در پزشکی و صنایع (دکتر قاسمی دهکردی، نصرالله)
• دایره المعارف گیاهان دارویی (دکتر کرمعلی، جواد)
• گیاهان دارویی (ولاگ، ژان / استودولا، ژیری)
• گیاهان دارویی و نحوه و کاربرد آن‌ها (استاد خسروی، سید مهدی)