قسط تلخ

نام علمی:

Alpinia officinerum Hance، نام فرانسه Galanga vrai و نام انگلیسی آن Bitter costus می‌باشد.

تیره گیاه:

زنجبیل Zingiberaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است پایا و کم ارتفاع و دارای ریزوم (ساقه‌ی زیرزمینی) استوانه‌ای شکل که از آن ساقه‌های هوایی متعددی خارج می‌شوند. برگ‌های آن متناوب، غلافدار و نوک‌تیز و گل‌های آن خوشه‌ای، سفید رنگ و در بعضی موارد سبزرنگ می‌باشند. میوه‌اش به صورت کپسول و تعداد زیادی دانه در آن جای دارد. ساقه‌ی زیرزمینی آن (ریزوم) ضخیم، منشعب و به رنگ تیره مایل به سیاه با طعمی تلخ و کمی معطر و تند می‌باشد که خواص درمانی داشته و در طب سنتی از آن استفاده می‌شود. قسط به صورت قطعه قطعه به طول 4 الی 8 سانتی‌متر و قطر 1 تا 2 سانتی‌متر در بازار عرضه می‌شود.

طبیعت قسط تلخ:

طبق نظر حکمای طب سنتی ایرانی طبیعت آن بسیار گرم و خشک می‌باشد.

ساقه زیرزمینی قسط تلخ (ریزوم) ضخیم، منشعب و به رنگ تیره مایل به سیاه با طعمی تلخ و کمی معطر و تند می باشد که خواص درمانی داشته و در طب سنتی از آن استفاده می شود. قسط به صورت قطعه قطعه به طول 4 الی 8 سانتیمتر و قطر 1 تا 2 سانتیمتر در بازار عرضه می شود.

قسط سه قسم دارد:

• یکی شیرین و سبک و سفید و با معطر و قسط بحری و عربی می نامند. بهترین نوع قسط است بهترین حالت آن سفید تازه می باشد که کمی زبان را می گزد و قوتش تا چهار سال باقی است.
• یکی مایل به سیاهی و سبک و سطبر و کم بو و تلخ که آن را قسط هندی می نامند.
• نوع سوم مایل به سرخی و سنگین که وزنش شبیه به چوب شمشاد است و خوشبو و بی تلخی می باشد.

خواص قسط تلخ :

• گرم کننده و برای رفع سوء هاضمه به کار می رود.
• برای معالجه دل درد و اسهال تجویز می شود.
• ترشی معده را كم می كند.
• جلوگیری از ریزش آب دهان
• بزاق آور، ضد تب نوبه ای و تونیک و مقوی
• اگر در دهان بجوید برای رفع دندان درد و سر درد مفید است.
• مقدار دو گرم در رشد مو و تقویت مو مفید است.
• چکاندن کوبیده آن گرفتگی گوش را برطرف می کند.
• دردهای مفصلی و سیاتیک و رماتیسم و درد كمر را تسكین می‌دهد.

به دلیل اینکه طبیعت قسط تلخ خیلی گرم و خشک است در بعضی مواقع تاول زا می باشد و بیشتر از آن در استعمال خارجی استفاده می کنند.

روش مصرف:

با عسل یا ادویه مناسب خورده شود، آثار آن بیشتر است . ضماد آن با روغن زیتون برای فلج و سستی اعضا و دردگوش مفید است و ریختن قطره روغن آن در گوش گرفتگی های گوش را باز می کند .خوردن 5 گرم آن با شراب و افسنطین برای درد سینه ، تنگی نفس ، سرفه کهنه و پاک کردن سینه از اخلاط لزج نافع است .

خوردن انگشت پیچ آن با عسل برای رفع درد پهلو مفید می باشد . خوردن آن برای درد مفاصل و سستی اعصاب و عضلات و گرم کردن اعصاب ودر موارد سیاتیک نافع است . ضماد و مالیدن روغن آن هم برای سیاتیک نافع است .

خوردن آن با عسل برای خشک کردن رطوبتها ، دفع بلغم و اخلاط لزج ، تحلیل بادها ، تقویت معده ، کلیه ، و کبد مثانه ، گرم کردن و رفع درد آنها نافع است.