پودر دانه زنیان

زنیان میوه‌ی گیاهی است که نام سنتی گیاه آن انیسون‌بری می‌باشد.

نام علمی: Trachyspermum ammi Sprague

نام فرانسوی: Sison

نام انگلیسی: Ammi

نام انگلیسی میوه: Ajava seeds

نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، زنیان، انیسون‌بری، نخوه، کمون حبشی و زیره وحشی نامیده شده است.

تیره گیاه: جعفری Umbelliferae

نوع گیاه: بوته

مشخصات ظاهری: گیاهی است علفی و یک‌ساله با ساقه‌هایی پرشاخه و به ارتفاع حدود ۸۰ سانتی‌متر، برگ‌های آن منقسم به بریدگی‌های نازک و ظریف و گل‌های آن سفیدرنگ، کوچک، مجتمع و به صورت چتر مرکب می‌باشند. میوه‌اش معطر، کوچک، بیضی‌شکل، قهوه‌ای‌رنگ مایل به زرد و بر روی آن ۵ خط طولی نخی‌شکل به رنگ روشن‌تر و دو نوع تار نازک تک‌سلولی مشاهده می‌شود به طوری که بعضی از آن‌ها کوتاه و مخروطی و برخی دیگر دارای یک قسمت متورم در انتها می‌باشند.

رویش جغرافیایی: در اغلب نقاط کشورها خصوصاً در هند و مصر و در ایران بیشتر در استان‌های آذربایجان، اصفهان، خوزستان، فارس، کرمان، سیستان و بلوچستان، تهران، خراسان شمالی، جنوبی و رضوی روییده و پرورش داده می‌شود.

طبیعت: طبق نظر حکمای طب سنتی، طبیعت آن گرم و خشک می‌باشد.

بخش مورد مصرف: میوه (زنیان)

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در آن: اسانس روغنی فرّار شامل تیمول، سیمن، آلفا پی‌نن، دیپانتن و غیره در آن تشخیص داده شده است.

نحوه مصرف: معمولاً زنیان را به صورت دم‌کرده یا پودرشده به صورت کفلمه استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها، مقدار و نحوه مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی: لاغرکننده، دفع‌کننده انواع انگل‌ها، بادشکن، رفع‌کننده سوءهاضمه، ضدعفونی‌کننده قوی، تقویت‌کننده معده، از بین‌برنده جوش‌های عفونی بدن، رفع‌کننده بوی بد واژن، مسکن سیستم عصبی، محرک، تقویت‌کننده نیروی جنسی، مقوی قوای جسمانی، ضد تهوع، اشتهاآور، خارج‌کننده سموم از بدن، ضد اسپاسم، تحلیل‌برنده گازهای بدن، قطع‌کننده اسهال، برطرف‌کننده حبس البول، کاهنده چربی، خارج‌کننده سنگ کلیه و تصفیه‌کننده کبد می‌باشد. در ضمن برای قولنج، دل به‌هم‌خوردگی، درد و تورم معده، ناراحتی‌های گلو، سرفه، بیماری‌های دستگاه گوارش، دردهای عادت ماهیانه، روماتیسم و دل‌پیچه نیز مفید است و از گندیدن غذا در معده جلوگیری می‌کند. در استعمال خارجی، خمیر پودر زنیان، معالج بواسیر، ورم مقعد و خونریزی آن و به صورت مشمع، مسکن کمردرد و درد آرتروز می‌باشد.

تذکر: استفاده از زنیان برای مادران شیرده ممنوع است زیرا سبب کم شدن یا خشک شدن شیر آن‌ها می‌گردد و زیاده‌روی در مصرف آن برای اشخاص گرم‌مزاج نیز مضر است.

منابع و مآخذ:

• گیاهان دارویی (دکتر زرگری، علی)
• معارف گیاهی (میرحیدر، حسین)
• شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران (دکتر مظفریان، ولی‌الله)
• مرجع کامل گیاهان دارویی و معطر (مهندس فرزاد، محمدعلی)
• شفا (دکتر رجحان، محمدصادق)
• خوردنی‌های شفابخش و مضرات آن‌ها (نعیمی، محمدحسن)
• از سیر تا پیاز (دکتر پورعبدالله، عبدالله)
• آلوئه‌ورا گیاه هزار درمان (مهندس موسوی، فخرالسادات / استکی، معصومه)
• اسرار گیاهان دارویی (حاجی شریفی، احمد)
• گیاهان معجزه‌گر (دکتر خوش‌بین، سهراب)
• سیاهدانه، دانه شفابخش (نویمایر، یوزف)
• اطلس مصور گیاهان دارویی (کیانی، کاظم)
• فرهنگ جامع کلینیکی گیاهان دارویی (دکتر اکبرزاده پاشا، حجت‌الله)
• گزیده گیاهان دارویی (دکتر صمصام شریعت، سید هادی)
• خواص طبیعی میوه‌ها و سبزیجات (دکتر آذر، ماهیار / دکتر اصلان‌آبادی، سعید / دکتر اصلان‌آبادی، ناصر / دکتر امام، مهدی / دکتر پادراد، سوزان / دکتر حسین‌پناه، رامین / دکتر ساداتیان، سید اصغر / خلاصی، مرجان / دکتر علویان، سید موید / دکتر فلسفی، حمیده / دکتر قاضی‌زاده، شیرین / دکتر لسان پزشکی، محبوب / دکتر هاشمی، سونیا)
• فرهنگ مصور گیاهان دارویی (رحیمی‌نیا، مصطفی)
• طب الصمصام (صانعی، صمصام)
• گیاهان دارویی شاخص در پزشکی و صنایع (دکتر قاسمی دهکردی، نصرالله)
• دایره المعارف گیاهان دارویی (دکتر کرمعلی، جواد)
• گیاهان دارویی (ولاگ، ژان / استودولا، ژیری)
• گیاهان دارویی و نحوه و کاربرد آن‌ها (استاد خسروی، سید مهدی)