خشخاش گونه‌های مختلفی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک نوع خشخاش با نام خشخاش دانه سفید اشاره شده است.
نام علمی: Papaver somniferum var album Boiss
نام فرانسوی: Pavot blanc
نام انگلیسی: Opium poppy
نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، خشخاش، گیاه تریاک، کوکنار، خشخاش ابیض، خشخاش دانه سفید و خشخاش بستانی نامیده شده است.
تیره گیاه: خشخاش Papaveraceae
نوع گیاه: بوته
مشخصات ظاهری: گیاهی است علفی، یک‌ساله و شیرابه‌دار به ارتفاع حدود یک متر گاهی موارد بیشتر و ساقه‌های آن مستقیم، منشعب و استوانه‌ای شکل با سطحی صاف هستند. برگ‌های ابتدایی آن بزرگ، بدون دم‌برگ، طوقه‌ای، طویل، بیضی‌شکل، نوک‌تیز، دندانه‌دار و به رنگ سبز غبارآلود می‌باشند و برگ‌ها از پایین به طرف بالا کم‌کم کوچک‌تر و تخم‌مرغی شکل می‌شوند. در انتهای ساقه‌های اصلی و فرعی، گل‌دهنده، گل‌های آن منفرد و گلبرگ‌های آن سفید که در سطح رو به رنگ بنفش تیره یا روشن می‌باشند. پس از تلقیح گل‌ها، میوه‌های گرزی‌شکل و کپسولی به رنگ‌های سبز روشن و یا تیره ایجاد می‌شوند که بین پرده‌های سفید گوشتی داخل میوه (گرز)، دانه‌هایی بسیار ریز و سفید وجود دارد. پس از خراش دادن یا تیغ زدن به جدار گرز یا کپسول، شیره‌ی سفید رنگی از آن خارج می‌شود و پس از قرار گرفتن در مجاورت هوا به رنگ قهوه‌ای روشن درمی‌آید که پس از انجام دادن تغییرات فیزیکی در آن، سفت شده و تریاک نامیده می‌شود. دانه‌های ریز و سفید داخل گرز خشک‌شده را تخم خشخاش می‌گویند.
رویش جغرافیایی: در اغلب کشورها خصوصاً در بعضی از کشورهای آسیایی کاشته می‌شود.
طبیعت گیاه خشخاش: طبق نظر حکمای طب سنتی، طبیعت آن سرد و خشک می‌باشد.
ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در قسمت‌های مختلف گیاه: در شیره‌ی تریاک اکسالیک اسید وجود دارد. در تریاک حدود ۲۵ نوع آلکالوئید یافت می‌شود که مهمترین آن‌ها عبارت‌اند از مرفین، کودئین، تبائین، نارکوتین، نارسئین و پاپاورین و بعلاوه وانیلین، وانیلیک اسید، پی‌هایدروکسی ستیرن، فوماریک اسید، دی‌ال لاتیک اسید، بنزیل الکل، هایدروکسی سینکونی نیک اسید، فتالیک اسید، همی پی نیک اسید، ام همی پی نیک اسید، مکونین و یک ترکیب معطر. در دانه‌های خشخاش نیز روغن ثابت، کمی پاپاورین و مورفین تشخیص داده شده است.
نحوه مصرف: تمام قسمت‌های گیاه نحوه و روش‌های مصرف مختلفی داشته و در صنایع داروسازی نیز کاربرد دارند. در ضمن تخم خشخاش به صورت پودرشده مصرف خوراکی دارد.
خواص درمانی پوست گُرز و ساقه‌ی گیاه: بندآورنده اسهال‌های خونی و صفراوی، ضد التهاب معده و روده، مسکن سرفه‌های سرد ناشی از رطوبت و بندآورنده اسهال‌های مزمن می‌باشد. زیاده‌روی در مصرف پوست گرز مضر بوده و سست‌کننده اعضاء، مختل‌کننده حواس، کاهنده نیروی جنسی، کم‌کننده اشتها و موجب فراموشی می‌باشد.
توصیه: در موارد مسمومیت به تریاک (به عناوین مختلف) در حالی که فوراً به پزشک مراجعه می‌شود، به عنوان کمک‌های اولیه قبل از رسیدن پزشک باید برای قی آوردن و خالی کردن معده تلاش شود تا سم از بدن خارج گردد. شیر و یا هر مایع قی‌آور و یا خوردن دم‌کرده‌ی قهوه و یا تنقیه آن برای خنثی کردن سم مفید است.
تذکر: اعتیاد به تریاک سبب ایجاد بی‌اشتهایی، تنگ شدن عروق کرونر، پدیدار شدن عوارض پوستی، بواسیر، ایجاد یبوست و باعث بی‌میلی جنسی می‌شود. زیاده‌روی در مصرف آن نیز برای کبد مضر است. معمولاً اطفال شیرخوار، دختران جوان در حال بلوغ، زنان در دوران یائسگی و اشخاص پیر در مقابل تریاک حساسیت نشان می‌دهند. در این قبیل موارد، باید خیلی با احتیاط عمل شود و تنها در مواردی که ضرورت تام داشته باشد، باید زیر نظر پزشک مصرف شود.
منابع و مآخذ:
- گیاهان دارویی (دکتر زرگری، علی)
- معارف گیاهی (میرحیدر، حسین)
- شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران (دکتر مظفریان، ولی‌الله)
- مرجع کامل گیاهان دارویی و معطر (مهندس فرزاد، محمدعلی)
- شفا (دکتر رجحان، محمدصادق)
- خوردنی‌های شفابخش و مضرات آن‌ها (نعیمی، محمدحسن)
- از سیر تا پیاز (دکتر پورعبدالله، عبدالله)
- آلوئه‌ورا گیاه هزار درمان (مهندس موسوی، فخرالسادات / استکی، معصومه)
- اسرار گیاهان دارویی (حاجی شریفی، احمد)
- گیاهان معجزه‌گر (دکتر خوش‌بین، سهراب)
- سیاهدانه، دانه شفابخش (نویمایر، یوزف)
- اطلس مصور گیاهان دارویی (کیانی، کاظم)
- فرهنگ جامع کلینیکی گیاهان دارویی (دکتر اکبرزاده پاشا، حجت‌الله)
- گزیده گیاهان دارویی (دکتر صمصام شریعت، سید هادی)
- خواص طبیعی میوه‌ها و سبزیجات (دکتر آذر، ماهیار / دکتر اصلان‌آبادی، سعید / دکتر اصلان‌آبادی، ناصر / دکتر امام، مهدی / دکتر پادراد، سوزان / دکتر حسین‌پناه، رامین / دکتر ساداتیان، سید اصغر / خلاصی، مرجان / دکتر علویان، سید موید / دکتر فلسفی، حمیده / دکتر قاضی‌زاده، شیرین / دکتر لسان پزشکی، محبوب / دکتر هاشمی، سونیا)
- فرهنگ مصور گیاهان دارویی (رحیمی‌نیا، مصطفی)
- طب الصمصام (صانعی، صمصام)
- گیاهان دارویی شاخص در پزشکی و صنایع (دکتر قاسمی دهکردی، نصرالله)
- دایره المعارف گیاهان دارویی (دکتر کرمعلی، جواد)
- گیاهان دارویی (ولاگ، ژان / استودولا، ژیری)
- گیاهان دارویی و نحوه و کاربرد آن‌ها (استاد خسروی، سید مهدی)
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.