گزنه گونههای مختلفی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از آنها با نام گزنهی معمولی یا گزنهی درشت اشاره شده است.
نام علمی: Urtica diocia
نام فرانسوی: Grande Ortie
نام انگلیسی: Large nettle
نامهای دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، گزنه معمولی، گزنه دوپایه، قُرَیص، گزنه کبیر و اَنجُرَه کبیر نامیده شده است.
تیره گیاه: گزنه Urticaceae
نوع گیاه: بوته
مشخصات ظاهری: گیاهی است علفی، چندساله و دوپایه به ارتفاع حدود ۵ سانتیمتر، گاهی موارد بیشتر، با ساقههای راست، چهارگوش و پوشیده از تار و پرزهای گزندهی چسبناک، برگهای آن متقابل، بیضوی، پهن، نوکتیز و دندانهدار و گلهای آن به رنگ سبز روشن یا کمی زرد و واقع بر روی دوپایهی جداگانه میباشند. ریشهی گیاه خزنده و ریزومدار است که از آن ساقههای هوایی و گیاهان زیاد و تازهای به وجود میآید. تخم آن نیز کمی پهن، نرم، براق، تیرهرنگ و به ابعاد تخم کتان میباشد.
رویش جغرافیایی: در اغلب کشورها و در ایران بیشتر در سراسر نواحی استانهای شمالی، آذربایجان شرقی و غربی، کرمانشاه، همدان، کردستان و خراسان رضوی انتشار دارد.
طبیعت: طبق نظر حکمای طب سنتی، طبیعت آن گرم و خشک است.
ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گزنهی کبیر: مادهی لسیتین، کولین، گلوکوزید قرمز کننده پوست، موسیلاژ، تانن، اسید فرمیک، پروتئین، مواد معدنی، گوگرد، مادهی قرمز رنگ اورتی سین، کلروفیل، آهن، پتاسیم، هیستامین، لیکوپن و ویتامینهای A, B, C, K در آن تشخیص داده شده است.
بخش مورد استفاده: برگ و ریشه. در ضمن قسمتهای دیگر گیاه نیز خواص دارویی دارند.
نحوه مصرف: معمولاً برگها را به صورت دمکرده، جوشانده و یا ضماد استفاده میکنند و در طب سنتی برای درمان بیماریها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز میکند. از برگهای سبز و جوان گزنه در سوپ و سالاد استفاده میشود.
ریشه گزنه: طبع ریشه گزنه گرم و خشک است.
خواص درمانی ریشه گزنه: مشکل دفع ادرار و تکرر ادرار در تورم پروستات را درمان می کند، ادرار آور است، روماتیسم و سیاتیک را درمان می کند، فشار سیستولی را کاهش می دهد، تب یونجه را درمان می کند، ضد درد است، سرطان را درمان می کند، موجب بهبود آسم می گردد، دارای خاصیت ضد التهابی و ضد تورم است، ضد کرم، ضد قارچ، ضدعفونیکننده است، قوای جنسی را تقویت می کند، خلط آور است، قند خون را کاهش می دهد، رحم را تقویت می کند، ادرار آور و قاعده آور است، ضد باکتری است، ریشه گزنه باعث تقویت مو می شود از ریزش آن پیشگیری می کند، موجب بهبود هضم می شود، از دیگر خواص ریشه گزنه افزایش شیردهی است، اخلاط خونی را از بین می برد، مشکلات پوستی را درمان می کند، خون موجود در ادرار را از بین می برد، عرق آور است، بواسیر را درمان می کند، کرم معده و روده را می کشد، گرفتگیهای کبدی را از بین می برد، به درمان کم خونی کمک می کند.
تذکر: استفاده از گزنه برای خانمهای باردار و مادران شیرده، کودکان کمتر از دو سال و اشخاصی که از داروهای مدر استفاده میکنند، ممنوع است.
توصیه: جوشانده گزنه و شیرینبیان بهترین دارو برای خارج کردن سنگ از مثانه میباشد.
منابع و مآخذ:
- گیاهان دارویی (دکتر زرگری، علی)
- معارف گیاهی (میرحیدر، حسین)
- شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران (دکتر مظفریان، ولیالله)
- مرجع کامل گیاهان دارویی و معطر (مهندس فرزاد، محمدعلی)
- شفا (دکتر رجحان، محمدصادق)
- خوردنیهای شفابخش و مضرات آنها (نعیمی، محمدحسن)
- از سیر تا پیاز (دکتر پورعبدالله، عبدالله)
- آلوئهورا گیاه هزار درمان (مهندس موسوی، فخرالسادات / استکی، معصومه)
- اسرار گیاهان دارویی (حاجی شریفی، احمد)
- گیاهان معجزهگر (دکتر خوشبین، سهراب)
- سیاهدانه، دانه شفابخش (نویمایر، یوزف)
- اطلس مصور گیاهان دارویی (کیانی، کاظم)
- فرهنگ جامع کلینیکی گیاهان دارویی (دکتر اکبرزاده پاشا، حجتالله)
- گزیده گیاهان دارویی (دکتر صمصام شریعت، سید هادی)
- خواص طبیعی میوهها و سبزیجات (دکتر آذر، ماهیار / دکتر اصلانآبادی، سعید / دکتر اصلانآبادی، ناصر / دکتر امام، مهدی / دکتر پادراد، سوزان / دکتر حسینپناه، رامین / دکتر ساداتیان، سید اصغر / خلاصی، مرجان / دکتر علویان، سید موید / دکتر فلسفی، حمیده / دکتر قاضیزاده، شیرین / دکتر لسان پزشکی، محبوب / دکتر هاشمی، سونیا)
- فرهنگ مصور گیاهان دارویی (رحیمینیا، مصطفی)
- طب الصمصام (صانعی، صمصام)
- گیاهان دارویی شاخص در پزشکی و صنایع (دکتر قاسمی دهکردی، نصرالله)
- دایره المعارف گیاهان دارویی (دکتر کرمعلی، جواد)
- گیاهان دارویی (ولاگ، ژان / استودولا، ژیری)
- گیاهان دارویی و نحوه و کاربرد آنها (استاد خسروی، سید مهدی)
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.