سُعد غدهی زیرزمینی گیاهی است و گیاه آن گونههای مختلفی دارد که در بعضی از گونهها غدهی زیرزمینی (سُعد) گیاه معطر و خوشبو و در بعضی دیگر از گونهها شیرین و خوردنی است. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از آنها که غدهی زیرزمینی آن خواص دارویی داشته و در طب سنتی نیز کاربرد دارد اشاره شده است.
نام علمی: Cyperus rotundus
نام فرانسوی: Souchet rond
نام انگلیسی: Nutt grass
نامهای دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، سُعد کوفی، سقیط، زبل المعیز و سعد الحمار، سُعد، صباح الخیر، مشک زمین، حب الزلم و نوعی از آن نیز سُعد هندی نامیده شده است.
تیره گیاه: سیپهراسه Cyperaceae
نوع گیاه: بوته
مشخصات ظاهری: گیاهی است چندساله با ساقهای سهگوش به ارتفاع حدود ۳۰ سانتیمتر، گاهی موارد بیشتر، برگهای آن متعدد، کوچک، باریک و نوکتیز و گلهای آن گلآذین به صورت چتر ساده میباشند. سنبلکهایی به رنگ قهوهای مایل به قرمز و باریک بر روی هر یک از اشعهی چتر ظاهر میشوند. میوهاش فندقه و دارای سه سطح مشخص به رنگ خاکستری تیره است. ساقهی زیرزمینی گیاه در قسمتهای مختلف دارای تومورهای غدهای سیاهرنگ، تخممرغی شکل و کمی دراز میباشد که در طب سنتی کاربرد دارند.
رویش جغرافیایی: در نواحی گرم اغلب کشورها خصوصاً در هند، سیلان و عراق و در ایران بیشتر در استانهای شمالی، خراسان جنوبی، تهران، البرز، سیستان و بلوچستان و فارس انتشار دارد.
طبیعت: طبق نظر حکمای طب سنتی، طبیعت آن نسبتاً گرم و خشک میباشد.
بخش مورد مصرف: غدههای زیرزمینی (سُعد)
ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در آن: یک اسانس شامل پینن، سینئول، سسکی ترپن و یک الکل به نام ایزوسی پرول، چربی شامل یک مادهی مومی خنثی، گلیسرول، لینولنیک اسید، لینولئیک اسید، اولئیک اسید، میریستیک اسید و استئاریک اسید و یک آلکالوئید ناپایدار در آن تشخیص داده شده است.
نحوه مصرف: معمولاً به صورت دمکرده، جوشانده و یا پودر شده استفاده میکنند و در طب سنتی برای درمان بیماریها، نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز میکند.
خواص درمانی: چاقکننده و اشتهاآور، دفعکننده رسوبات ادراری، ضد نفخ دستگاه گوارش، قبضکننده، مقوی معده، ادرارآور، بازکننده قاعدگی، معرق، التیامبخش زخمها، مقوی قوای جنسی و افزاینده اسپرم، ضد کرم شکم، برطرفکننده اختلالات معده و تحریکات رودهای، مسکن و آرامبخش، ضد اسپاسم، بندآورنده خونریزی، دفعکننده سنگ مثانه، خارجکننده عفونتها از بدن، کاهنده سردردهای مزمن، نرمکننده سینه و روشنکننده رنگ رخسار میباشد. در ضمن برای دیستانتری، خارش، عفونت لثهها، بزرگ شدن معده، بدبویی بینی، اعصاب، تهوع، سرماخوردگی، درد شکم، صرع، باد سرخ، اسهال، سوءهضم و کمردرد نیز مفید است.
منابع و مآخذ:
- گیاهان دارویی (دکتر زرگری، علی)
- معارف گیاهی (میرحیدر، حسین)
- شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران (دکتر مظفریان، ولیالله)
- مرجع کامل گیاهان دارویی و معطر (مهندس فرزاد، محمدعلی)
- شفا (دکتر رجحان، محمدصادق)
- خوردنیهای شفابخش و مضرات آنها (نعیمی، محمدحسن)
- از سیر تا پیاز (دکتر پورعبدالله، عبدالله)
- آلوئهورا گیاه هزار درمان (مهندس موسوی، فخرالسادات / استکی، معصومه)
- اسرار گیاهان دارویی (حاجی شریفی، احمد)
- گیاهان معجزهگر (دکتر خوشبین، سهراب)
- سیاهدانه، دانه شفابخش (نویمایر، یوزف)
- اطلس مصور گیاهان دارویی (کیانی، کاظم)
- فرهنگ جامع کلینیکی گیاهان دارویی (دکتر اکبرزاده پاشا، حجتالله)
- گزیده گیاهان دارویی (دکتر صمصام شریعت، سید هادی)
- خواص طبیعی میوهها و سبزیجات (دکتر آذر، ماهیار / دکتر اصلانآبادی، سعید / دکتر اصلانآبادی، ناصر / دکتر امام، مهدی / دکتر پادراد، سوزان / دکتر حسینپناه، رامین / دکتر ساداتیان، سید اصغر / خلاصی، مرجان / دکتر علویان، سید موید / دکتر فلسفی، حمیده / دکتر قاضیزاده، شیرین / دکتر لسان پزشکی، محبوب / دکتر هاشمی، سونیا)
- فرهنگ مصور گیاهان دارویی (رحیمینیا، مصطفی)
- طب الصمصام (صانعی، صمصام)
- گیاهان دارویی شاخص در پزشکی و صنایع (دکتر قاسمی دهکردی، نصرالله)
- دایره المعارف گیاهان دارویی (دکتر کرمعلی، جواد)
- گیاهان دارویی (ولاگ، ژان / استودولا، ژیری)
- گیاهان دارویی و نحوه و کاربرد آنها (استاد خسروی، سید مهدی)
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.