تخم شوکران

گیاه شوکران که به نام های دیگر حفوظه، شیکران، سیکران، دورس تفتی، بیخ کوهی یا تفتی، باریقون، قونیون، جقوطه، شوکران آتنی یا سقراط هم معروف است از خانواده چتری ها می باشد. این گیاه علفی و دوساله با ارتفاعی یک متر در مناطق شمال و جنوب ایران و در سایر مناطق مانند فارس و خراسان مى روید.

برگ های این گیاه شبیه به برگ جعفری بوده و دندانه دار است که اگر آن را بین انگشتان بمالید بوی آن بیش تر می شود، ساقه آن به شکل استوانه اى توخالی و قوى است که زیر چتر گل ها لکه هاى ارغوانى بنفش به چشم می خورد. گل هاى آن به رنگ سفید بوده و به صورت چتر در رأس ساقه گل دهنده پدیدار مى شوند و معمولا در تیر و مرداد ماه سال دوم ظاهر مى گردند و علی رغم ظاهری زیبا و جذاب دارای سمی کشنده است و عصاره برگ و ساقه آن جنون آور می باشد. میوه این گیاه گرد و کوچک می باشد و بوی آن ضعیف و مزه اش اندک است و از نظر ظاهری به شکل رازیانه می باشد.

در کتب طب سنتی حکماى ایران چنین آمده است که شوکران از نظر طبیعت خیلی سرد و خیلی خشک است. از نظر خواص، خیلی مخدر و مسکن است و از نظر دارویى بیشتر استعمال خارجى دارد. در استعمال خارجی به عنوان ضد درد موضعی، در موارد خارش شدید در اطراف مقعد، بواسیر و زخم های مقعد مورد استفاده قرار می گیرد. دانشمندان سنتی از این گیاه به عنوان مخدر و مسکن استفاده نموده و مقدار مصرف ۳۷۵ میلی گرم و مقدار کشنده آن ۶/۳ گرم می باشد. براى استعمال داخلى، با مقدار خیلی کم و خیلی با احتیاط تجویز مى شود.

توجه: تمامی اجزاء این گیاه سمی هستند. ماده سمی آن Coniine و از خانواده آلکالوئیدها است. پزشکان ایرانی و یونانی از این ماده در قدیم استفاده های داروئی بسیار می بردند. حتی کمتر از ۱۰۰ میلیگرم از این سم نیز برای یک انسان بالغ کشنده است. گیاه «نرسیده» و جوان سمی تر از گیاه «رسیده» و بالغ است. تأثیر سم مستقیما بروی سیستم اعصاب بوده و پس از عوارضی چون حالت تهوع و لکنت زبان از طریق از کار افتادن سیستم تنفسی عامل مرگ می شود.