خارخاسک

توضیحات

 

 

نام علمی گیاه: Tribulus terrestris

نام فرانسوی: Tribule couche

نام انگلیسی: Land caltrop

نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، خارخاسک، شکرهنج، خارسوهوک، ضرس العجوز و حسک عنوان شده است.

تیره گیاه: اسفند Zygophyllaceae

نوع گیاه: بوته

مشخصات ظاهری: گیاه است علفی، یک‌ساله و خودرو با ساقه‌ای خوابیده، خزنده، کرک‌دار و دارای انشعابات گسترده بر روی زمین. برگ‌های آن متقابل و مرکب از برگچه‌های کوچک و ریزی هستند که به تعداد ۳ الی ۶ زوج در طرفین دم‌برگ اصلی جای دارند. در محور ساقه و یا کناره برگ‌ها، گل‌دهنده بوده و گل‌های آن به وضع منفرد و ب رنگ زرد روشن می‌باشند. میوه‌اش مدور و شامل ۵ قسمت جداشدنی و خاردار است.

طبیعت: طبق نظر حکمای طب سنتی، طبیعت آن کمی گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی: در نواحی گرمسیری اغلب کشورها و در ایران بیشتر در استان‌های شمالی، آذربایجان شرقی و غربی، لرستان، خوزستان، ایلام، فارس، خراسان و اطراف تهران انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در آن: یک نوع آلکالوئید، اسانس روغنی فرار، فلانوئید، ساپونین، مقداری روغن، رزین و هرمین در آن تشخیص داده شده است. در ضمن در سرشاخه‌های گیاه، ماده هرمان وجود دارد.

بخش مورداستفاده: میوه (خارخاسک). در ضم قسمت‌های دیگر گیاه نیز خواص دارویی دارند.

نحوه مصرف: به طور معمول میوه را به صورت دم‌کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و همچنین عرق آن نیز کاربر خوراکی و درمانی دارد. در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها، نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی: تقویت‌کننده، اشتهاآور، دفع‌کننده سنگ کلیه و مثانه، تنظیم‌کننده عادت ماهیانه، ضد التهاب مجاری ادراری، رفع‌کننده خارش و جرب، شیرافزا، تقویت‌کننده نیروی جنسی مردان، ضد کرم، دفع‌کننده انگل‌های شکم، تصفیه‌کننده خون، مقوی کبد و کلیه، التیام‌بخش زخم‌های مجاری ادراری، رفع درد هنگام خروج ادرار، ضد خونریزی و مسکن دردهای کلیه و مثانه، کاهنده فشار خون، تقویت‌کننده بینایی، ضد اگزما، خون‌ساز، کاهنده ورم پروستات، رفع‌کننده انزال زودرس، ضد آسم و مسکن دردهای ناحیه کمر می‌باشد. در ضمن برای بیماری‌های پوستی، بواسیر، سیلان منی، نقرس، تکرر ادرار، حبس البول، آرتروز، روماتیسم و ورم کلیه و مثانه نیز مفید است. در استعمال خارجی، جوشانده آن به صورت غرغره، برطرف‌کننده التهاب و برفک دهان می‌باشد.

تذکر: مصرف خارخاسک برای خانم‌های باردار ممنوع است و در صورت استفاده، ممکن است سقط جنین به همراه داشته باشد. همچنین استفاده از آن برای اشخاصی که به بیماری صرع دچار هستند، مضر است.

منابع و مآخذ:

• گیاهان دارویی (دکتر زرگری، علی)
• معارف گیاهی (میرحیدر، حسین)
• شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران (دکتر مظفریان، ولی‌الله)
• مرجع کامل گیاهان دارویی و معطر (مهندس فرزاد، محمدعلی)
• شفا (دکتر رجحان، محمدصادق)
• خوردنی‌های شفابخش و مضرات آن‌ها (نعیمی، محمدحسن)
• از سیر تا پیاز (دکتر پورعبدالله، عبدالله)
• آلوئه‌ورا گیاه هزار درمان (مهندس موسوی، فخرالسادات / استکی، معصومه)
• اسرار گیاهان دارویی (حاجی شریفی، احمد)
• گیاهان معجزه‌گر (دکتر خوش‌بین، سهراب)
• سیاهدانه، دانه شفابخش (نویمایر، یوزف)
• اطلس مصور گیاهان دارویی (کیانی، کاظم)
• فرهنگ جامع کلینیکی گیاهان دارویی (دکتر اکبرزاده پاشا، حجت‌الله)
• گزیده گیاهان دارویی (دکتر صمصام شریعت، سید هادی)
• خواص طبیعی میوه‌ها و سبزیجات (دکتر آذر، ماهیار / دکتر اصلان‌آبادی، سعید / دکتر اصلان‌آبادی، ناصر / دکتر امام، مهدی / دکتر پادراد، سوزان / دکتر حسین‌پناه، رامین / دکتر ساداتیان، سید اصغر / خلاصی، مرجان / دکتر علویان، سید موید / دکتر فلسفی، حمیده / دکتر قاضی‌زاده، شیرین / دکتر لسان پزشکی، محبوب / دکتر هاشمی، سونیا)
• فرهنگ مصور گیاهان دارویی (رحیمی‌نیا، مصطفی)
• طب الصمصام (صانعی، صمصام)
• گیاهان دارویی شاخص در پزشکی و صنایع (دکتر قاسمی دهکردی، نصرالله)
• دایره المعارف گیاهان دارویی (دکتر کرمعلی، جواد)
• گیاهان دارویی (ولاگ، ژان / استودولا، ژیری)
• گیاهان دارویی و نحوه و کاربرد آن‌ها (استاد خسروی، سید مهدی)