گل زوفا

نام علمی: Hyssopus officinalis

نام فرانسوی: Hysope

نام انگلیسی: Hyssop

نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، حسل، جسمی و زوفای یابس نامیده شده است.

تیره گیاه: نعناع Labiatae

نوع گیاه: بوته

مشخصات ظاهری: گیاهی است چندساله، خودرو و معطر با ساقه‌های متعدد چوبی به ارتفاع حدود ۳۰ سانتی‌متر، گاهی موارد بیشتر و پرانشعاب، برگ‌های آن سبز، کوچک، متقابل، خط‌دار، باریک و نوک‌تیز می‌باشند. در کناره‌ی برگ‌های قسمت‌های انتهایی ساقه، گل دهنده و گل هال آن به صورت سنبله، مرکب از ۷ تا ۹ گل و به رنگ‌های آبی یا صورتی یا سفید هستند. تخمدان‌های آن چهارخانه‌ای و میوه‌اش چهار فندقه‌ای به رنگ سیاه یا قهوه‌ای تیره می‌باشد. ریشه‌ی گیاه ضخیم، مستقیم و دارای انشعابات فراوانی است.

رویش جغرافیایی: اغلب در مناطق جنگلی کشورهای اروپایی، بخشی از ترکیه، قفقاز، هند، روسیه و در ایران بیشتر در نواحی جنگلی استان‌های مازندران، گیلان، البرز و سمنان انتشار دارد.

طبیعت: طبق نظر حکمای طب سنتی، طبیعت آن گرم و خشک می‌باشد.

بخش مورد مصرف: سرشاخه‌های گل‌دار

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در آن: گلوکوزید هیسوپین و اسانس روغنی فرّار شامل اِل-پینوکامفن و پی‌نن در آن تشخیص داده شده است.

نحوه مصرف: معمولاً سرشاخه‌های گل‌دار را به صورت دم‌کرده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها، نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی: آرام‌کننده سرفه، خلط‌آور، رفع‌کننده عوارض برونش‌ها و مقوی سینه، رقیق‌کننده ترشحات ریه و خارج‌کننده آن‌ها، محرک بصل النخاع، رفع‌کننده کم‌خونی دختران جوان، برطرف‌کننده ترشحات مهبلی، تقویت‌کننده معده، دفع‌کننده شن و سنگ کلیه، التیام‌بخش زخم‌ها، لطیف کننده پوست، ضد قولنج، ضد کرم، ضد آب آوردن انساج بدن، برطرف‌کننده عفونت‌های مجاری تنفسی و گوارشی، کاهنده ورم پروستات، ضد یرقان، ضد افسردگی، اشتهاآور، ضد تب، مفید برای سرماخوردگی، ضد گریپ، رفع‌کننده احساس چنگ‌زدگی در سینه، ضد دل‌پیچه‌های ناشی از نفخ و مؤثر برای ضعف معده و دستگاه هضم می‌باشد. در ضمن برای بیماری‌های سینه، آسم مرطوب افراد مسن، تأخیر وقوع قاعدگی ناشی از ضعف عمومی، روماتیسم کهنه، صرع، امراض پوستی، نزله، ذات‌الریه، آنفولانزا و خروسک نیز مفید است. در استعمال خارجی، جوشانده آن به صورت غرغره برای گلودرد و ورم لوزه‌ها مفید می‌باشد.

تذکر: استفاده از زوفا برای خانم‌های باردار ممنوع است.

منابع و مآخذ:

• گیاهان دارویی (دکتر زرگری، علی)
• معارف گیاهی (میرحیدر، حسین)
• شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران (دکتر مظفریان، ولی‌الله)
• مرجع کامل گیاهان دارویی و معطر (مهندس فرزاد، محمدعلی)
• شفا (دکتر رجحان، محمدصادق)
• خوردنی‌های شفابخش و مضرات آن‌ها (نعیمی، محمدحسن)
• از سیر تا پیاز (دکتر پورعبدالله، عبدالله)
• آلوئه‌ورا گیاه هزار درمان (مهندس موسوی، فخرالسادات / استکی، معصومه)
• اسرار گیاهان دارویی (حاجی شریفی، احمد)
• گیاهان معجزه‌گر (دکتر خوش‌بین، سهراب)
• سیاهدانه، دانه شفابخش (نویمایر، یوزف)
• اطلس مصور گیاهان دارویی (کیانی، کاظم)
• فرهنگ جامع کلینیکی گیاهان دارویی (دکتر اکبرزاده پاشا، حجت‌الله)
• گزیده گیاهان دارویی (دکتر صمصام شریعت، سید هادی)
• خواص طبیعی میوه‌ها و سبزیجات (دکتر آذر، ماهیار / دکتر اصلان‌آبادی، سعید / دکتر اصلان‌آبادی، ناصر / دکتر امام، مهدی / دکتر پادراد، سوزان / دکتر حسین‌پناه، رامین / دکتر ساداتیان، سید اصغر / خلاصی، مرجان / دکتر علویان، سید موید / دکتر فلسفی، حمیده / دکتر قاضی‌زاده، شیرین / دکتر لسان پزشکی، محبوب / دکتر هاشمی، سونیا)
• فرهنگ مصور گیاهان دارویی (رحیمی‌نیا، مصطفی)
• طب الصمصام (صانعی، صمصام)
• گیاهان دارویی شاخص در پزشکی و صنایع (دکتر قاسمی دهکردی، نصرالله)
• دایره المعارف گیاهان دارویی (دکتر کرمعلی، جواد)
• گیاهان دارویی (ولاگ، ژان / استودولا، ژیری)
• گیاهان دارویی و نحوه و کاربرد آن‌ها (استاد خسروی، سید مهدی)